تحقیق وضعیت فرسایش به روش پسیاک حوزه آبخیز رودخانه بیرجند

پروژه حاضر به منظور بررسی وضعیت فرسایش به روش پسیاک در حوزه آبخیز رودخانه بیرجند در 151 صفحه ی فایل ورد و قابل ویرایش تنظیم شده است. این تحقیق دارای 7 فصل همراه با جداول و منابع بصورت پاورقی است. در زیر بخشهایی از متن پروژه آورده شده و به فهرست سرفصلهای آن اکتفا شده است.

اهدافی که در این تحقیق مورد نظر قرار گرفته اند عبارتند از:

-شناسایی و طبقه بندی اشکال ژئومورفیک حوزه و فرایندهای حاکم بر آنها

-شناسایی اشکال و میزان فرسایش و ارائه راه حلهای مناسب جهت پیشگیری از فرسایش خاک در این حوزه، چرا که با اندک بارندگی سیل ایجاد شده و باعث خارج شدن هزاران تن خاک از منطقه می گردد و این امر خسارات جبران ناذپیری بر منابع طبیعی بوجود می آورد.

حوزه آبخیز رودخانه بیرجند در استان خراسان جنوبی قرار گرفته است. این رودخانه از ارتفاعات شرق بیرجند سرچشمه گرفته و بعد از عبور از شهر بیرجند به سمت غرب جریان می یابند و بعد از پیوستن چندین رودخانه دیگر به آن با نام رود شور بیرجند سیلاب آنها به کویر لوت می ریزد.

رودخانه بیرجند خشکرودی فصلی است و دبی آن در محل خروج از دشت حدود 300 لیتر در ثانیه گزارش شده است و با توجه به آمار هواشناسی (2003-1956) متوسط دمای سالانه آن 4/16 درجه و متوسط بارندگی سالانه آن 91/170 میلیمتر برآورد شده است.

قدیمی ترین سازندهای حوزه متعلق به دوران دوم زمین شناسی، از آمیزه های رنگین، آهک و پریدونیت تشکیل شده و بیشتر در ارتفاعات جنوبی رخنمون دارند. سازندهای دوران سوم از توف آندزیت، آهکهای فومولیتی، مارن و کنگلومرا تشکیل شده و در ارتفاعات شمال و شرق حوزه دیده می شوند.

فرسایش و کاهش حاصلخیزی خاک از جمله مسائلی است که دست یابی به توسعه کشاورزی پایدار و حفظ محیط زیست را با مشکل روبرو می سازد. شناخت و بررسی ساز و کار فرسایش در حوزه های آبخیز و جلوگیری از به هدر رفتن یکی از غنی ترین و با ارزش ترین منابع طبیعی کشور یعنی خاک و مبارزه با این فرایند اهمیت زیادی دارد. عملکرد وسیع فرایندهای هوازدگی و فرسایش سیلابهای فصلی که به علت عدم پوشش گیاهی مناسب در طی زمان ایجاد می شود سبب تغییرات وسیعی در ساختمان ژئومورفولوژی این حوزه گردیده است علاوه بر عوامل اقلیمی و محیطی استفاده منطقی انسان از طبیعت و مسائل سنتی کشاورزی و چرای بی رویه باعث تسریع فرسایش و تغییرات ژئومورفولوژیکی حوزه شده است. فرسایش خاک و سپس کاهش بیش از اندازه منابع طبیعی در آینده باعث بروز بحران در حوزه های آبخیز خواهد شد. دورنمای کاهش بحران هنگامی می تواند به چشم آید که انسان امروز به پیشگیری بپردازد و آن استفاده ای را از طبیعت به عمل آورد که ویژگیهای طبیعی سرزمین دیکته می نماید و بعد این ویژگیها را با نیازهای اقتصادی و اجتماعی خود وفق دهد برای برنامه ریزی جهت توسعه پایدار و جلوگیری از فرسایش باید نقش هر کدام از عوامل طبیعی و انسانی مشخص گردد و با توجه به آن عوامل اقدامات آبخیزداری در حوزه ها انجام پذیرد.

یکی از زیر حوزه های رودخانه بیرجند حوزه آبخیز بند دره است که در جنوب و در ارتفاعات باختران قرار دارد در این حوزه بندی قدیمی به همین نام وجود دارد که براثر فرسایش و رسوبات سطح دریاچه آن پیر شده و عملاً مورد استفاده قرار نمی گیرد. از آنجا این بند یکی از میراثهای تاریخی است و همچنین جنبه تفرجگاهی دارد لذا در وهله اول نیازمند انجام اقدامات آبخیزداری برای جلوگیری از فرسایش و ایجاد رسوب و سپس خارج کردن رسوبات از آن ضروری به نظر می رسد. و در این تحقیق به بررسی وضعیت فرسایش به روش پسیاک در این حوزه مورد بررسی قرار می گیرد.

فرسایش

فرسایش به فرایندی گفته می شود که طی آن ذرات خاک از بستر اصلی خود جدا شده و به کمک یک عامل انتقال دهنده به مکانی دیگر حمل می شود بطوریکه با توجه به نوع عامل جدا کننده و انتقال دهنده، آنرا به فرسایش آبی، بادی، و فرسایش یخچالی و فرسایش انسانی تقسیم می کنند.

بنابراین بطور کلی فرسایش عبارت است از فرسودگی و از بین رفتن تدریجی مداوم خاک سطح زمینانتقال آن از نقطه ای به نقطه دیگر بوسیله عوامل طبیعی و انسانی.

با توجه به تعاریف بالا، فرسایش را در مفهوم عام می توان در سه مرحله تخریب و برداشت یا حمل مواد تخریبی و رسوبگذاری یا تجمع مواد حمل شده تجسم کرد. در ارتباط با جنس ساختمان زمین شناسی، نوع اقلیم حاکم و وضعیت هیدرولوژیکی، پوشش سطح زمین (خاک و گیاه) و انسانی در منطقه به اشکال مختلف دیده می شود. اینک با توجه و تکیه بر چارچوب مطالعات قبلی ژئومورفولوژی در ارتباط با زمین شناسی، اقلیم و هیدرولوژی ابتدا سیکل فرسایش دیویس را به صورت کمی مورد مطالعه قرار داده و سپس با تاکید بر فرایندها و مکانیسم انواع فرسایش آبی و انسانی (بعنوان فرسایش غالب حوزه) خاک را مورد بررسی قرار می دهیم همچنین به منظور مدل سازی برای برآورد فرسایش و رسوب منطقه با بررسی مدل M.Psiac و E.P.M میزان رسوب حوزه را برآورد کرده و در پایان با ارائه پیشنهادات و راهبردهای علمی به چگونگی کنترل انواع فرسایش و حفاظت از خاک منطقه پرداخته شده است.

بررسی سیکل فرسایش حوزه به روش دیویس

موریس دیویس جغرافیدان آمریکائی در سال 1899م با ادامه مفهوم چرخه فرسایش سه دوره مختلف جوانی، بلوغ و پیری را در ارتباط با ناهمواریها و چگونگی فرسایش بر آنها مطرح کرد. طبق نظریهناهمواریها مدام در حال کاهش می باشند و در مجموع تحول به صورت نزولی صورت می گیردنظریه فوق مورد انتقاد بسیاری از دانشمندان بویژه جغرافیدانان آلمانی قرار گرفت تا اینکه دیویس اصلاحاتی را در سیستم فرسایش خود صورت داد و به کمک طرفداران خود زیر دوره هایی را مطرح کرد که بر اثر بالا آمدن ناهمواریها یا تغییرات سطح تراز عمومی از تفکیک یک دوره اصلی حاصل می شود. طبق نظریه جدید در اثر فرسایش قهقرایی ناهمواریها مجدداً جوان می شوند و نسل جدیدی از اشکال به زیان اشکال دوره قبلی توسعه می یابند این اشکال مطبق که قدیمی ترین آنها مرتفع ترین آنها نیز می باشند معرف ناهمواریهای چند دوره ای می باشند با توجه به نظریه دیویس و براساس نقشه سطوح ارتفاعی منطقه ارتفاع نسبی و مساحت نسبی حوزه بدست آمده است...

خاک، پوشش گیاهی، تیپ و کاربری اراضی

خاک:

مقدمه

خاک همیشه به عنوان منبع اصلی، پایدار و تجدید شونده مطرح بوده و زیربنای زندگی انسان ها و همچنین عامل بقا یا نابودی تمدن ها را در طی قرون و اعصار باعث گردیده است. اگر استفاده از خاک برای هر هدف و منظوری متکی بر شناسایی استعداد و قدرت تولیدی آن و با رعایت اصول علمی و فنی صورت گیرد، نه تنها این منبع پر ارزش حفظ می شود بلکه بر قدرت تولیدی و بهره وری آن افزوده می گردد ولی چنانچه بهره برداری غیراصولی و بی رویه از آن صورت گیرد موجب پدید آمدن خسارات جبران ناپذیری شده و خاکی که با گذشت قرن ها و تحت شرایط خاص تشکیل شده به آسانی و در مدت بسیار کوتاهی از بین می رود.

عوامل موثر در تشکیل خاک عواملی همچون سنگ مادر، آب و هوا، بارندگی، درجه حرارت، باد و عوامل بیولوژیکی می باشند. عناصر آب و هوای مانند نزولات جوی، رطوبت نسبی هوا و درجه حرارت در تشکیل و تکامل خاک بسیار موثر است و در هر دو نواحی خشک و مناطق مرطوب مشابه می باشند ولی شدت تأثیرات این عوامل در این نواحی متفاوت است. سنگ مادر در مراحل اولیه بیش از سایر عوامل در تکامل خاک موثر است اما نقش عناصر آب و هوایی مانند نزولات جوی، رطوبت نسبی هوا و درجه حرارت در تشکیل و تکامل خاک بسیار موثر است آب و هوا غالبا چنان بر پدیده های تکامل خاک مسلط است که تقریباً سایر عوامل و حتی تأثیر سنگ مادر را به کلی محو می سازد چنانکه از یک نوع سنگ در دو آب و هوای مختلف، دو تیپ خاک مختلف بوجود می آید.

طبقه بندی خاکها

مبنای طبقه بندی خاکها در این حوزه روش طبقه بندی جامع خاک (U.S.D.A soil taxonomy و کلید آن key to soil taxonomy) می باشد. در این سیستم طبقه بندی خاکها به یازده رده طبقه بندی شده است که هر رده به چندین زیر رده، گروه بزرگ و زیرگروه تقسیم می شود در حوزه بیرجند دوره از این مجموعه تشخیص داده شده است. که عبارتند از Aridisols و Entisols

سرفصل مطالب تحقیق

فصل اول روش و اهداف تحقیق، معرفی منطقه مورد مطالعه

فصل دوم زمین شناسی

فصل سوم اقلیم

فصل چهارم هیدرولوژی

فصل پنجم خاک، پوشش گیاهی، تیپ و کاربری اراضی

فصل ششم ژئومورفولوژی

فصل هفتم بررسی وضعیت فرسایش در این حوزه