تحقیق نقش قرآن و تأثیر آن در زندگی فردی و اجتماعی

بیان مسئله

بحث پیام ها و الگوهای قرآن از جمله مباحثی است که اگر به درستی تبیین شود تأثیرات قابل توجهی بر زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان بلکه جوامع انسانی و بشریت خواهد گذاشت.

چون الگوپذیری و پند گرفتن از فراز و نشیب های زندگی انسان ها و تاریخ گذشتگان راه را برای یک زندگی معنوی، با نشاط، امیدزا و کم هزینه، هموار خواهد کرد، چه آن که استفاده از پیام های قرآن و موارد عبرت آموز آن که به امت های گذشته، پیامبران و رهبران الهی باز می گردد، دانش دینی و متعاقب آن احساس مسئولیت و وظیفه شناس انسان ها چه در زندگی فردی و چه در زندگی اجتماعی را افزایش داده و کارایی بیشتری را نتیجه خواهد داد.

اهداف تحقیق

و هذا کتب أنزلنه مبارک فاتبعوه و اتقوالعلکم ترحمون. و این کتابی است پربرکت که ما (برتو) نازل کردیم، از آن پیروی نمائید و پرهیزگاری پیشه کنید تا مورد رحمت قرار گیرید

این آیه اشاره به نزول قرآن و تعلیمات آن کرده و می گوید: این کتابی است که ما نازل کرده ایم، کتابی است با عظمت و پربرکت و سرچشمه ی انواع خیرات و نیکی ها (و هذا الکتاب انزلناه مبارک)

و چون چنین است به طور کامل از آن پیروی کنید و پرهیزگاری پیشه نمائید و از مخالفت با آن بپرهیزید شاید مشمول رحمت خدا گردید (فاتبعوه و اتقوالعلکم ترحمون) در دنیایی که ظلم و ستم غوغا می کند و ظالمان و زورگویان سعی دارند به جهانیان ثابت کنند که قرآن سخن خدا نیست و سخن بنده ی خدا است و ما هم به پا خواستیم تا به جهانیان حقانیت قرآن را به اثبات برسانیم و به همه گان بگوییم: قرآن مشعل هدایت و جوهر درایت و گنجینه ی معرفت و پناهگاه موحدان و ضامن سعادت بشر در دنیا و آخرت است.

قرآن خورشیدی است که متحیّران وادی ضلالت را به نور خود هدایت می کند و دردمندان وادی جهالت را از داروی معرفت خویش بهره مند می سازد.

در این پروژه سعی شده است نقش قرآن در ابعاد گوناگون در زندگی فردی و اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد و چون در این رابطه کتاب مستقلی نوشته نشده لازم است با استفاده از منابع دیگر مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

غربی ها به سرکردگی آمریکای جهان خوار، اسلام را به عنوان دشمن اصلی نشانه رفته است. آن ها با بهره برداری همه جانبه از وسایل ارتباطی و با برخورداری از پیشرفت صنعتی خویش قصد دارند تا جوامع اسلامی و به خصوص جوانان را از فرهنگ و ارزش های اسلامی نهی سازند. شکی نیست که قرآن به عنوان کتابی جامع و کامل از ذخایری بسیار ارزشمند و عمیق برخوردار است و ما باید با تفکر در آیات آن پرده از اسرار جهان کنار بزنیم و به علوم گسترده دست یابیم و بتوانیم بدین وسیله در راستای حفظ کیان مملکت اسلامی گامی برداریم.

بررسی نقش قرآن در زندگی فردی و اجتماعی

ضرورت تحقیق

در هیچ نهادی از نهادی های اجتماعی و فرهنگی بشر نیست که قرآن در آن تأثیر نداشته باشد. تفاوت جوامع اسلامی با دیگر جوامع این است که در مکتب اسلامی از قرآن به عنوان یک الگوی کامل برای سعات انسان در دنیا و آخرت استفاده می شود. ضرورت دارد تأثیر قرآن در زندگی فردی و اجتماعی انسان را بشناسیم.

سئوالات پژوهش

سئوال 1: چرا فقط قرآن می تواند بهترین کتاب هدایت برای انسان باشد؟

سئوال 2: جایگاه نماز دردین اسلام و قرآن و زندگی انسان چیست ؟

سئوال3: آیا قرآن مثال هایی برای عبرت گرفتن و اسوه قرار دادن در زندگی دارد؟

سئوال 4: آیا آن چه به نام نظام اجتماعی قرآن و اسلام بر سر زبان هاست، همه ی لوازم و بایسته های یک نظام زندگی ساز را داراست؟

سئوال 5: به چه میزان قرآن در زندگی فردی و اجتماعی و حقوق بین الملل نقش دارد؟

سئوال 6: نقش قرآن در واقعه ی عاشورا چگونه بود؟

سئوال 7: آیا می توان قرآن را یک کتاب پزشکی دانست؟

سئوال8:آیا استفاده از قرآن در زندگی ما تحقق پیدا کرده است؟

فرضیات پژوهش

فرضیه 1: قرآن بهترین کتاب برای هدایت انسان ها است.

فرضیه 2: نماز در قرآن و دین اسلام و زندگی انسان ها نقس مهمی ایفا می کند.

فرضیه 3: قرآن اسوه هایی برای عبرت گرفتن و هدایت انسان ها دارد.

فرضیه 4: آن چه به نام اجتماعی در قرآن و اسلام بر سر زبان هاست همه ی لوازم و بایسته های یک نظام زندگی ساز را داراست.

فرضیه 5: قرآن در زندگی فردی و اجتماعی و حقوق بین الملل نقش فراوانی دارد.

فرضیه 6: قرآن نقش مهمی در واقعه ی عاشورا ایفا کرده است.

فرضیه 7: قرآن یک کتاب پزشکی کامل است.

فرضیه 8:استفاده از فرامین قرآن در زندگی ما تا حدودی تحقق پیدا کرده است.

تعریف واژگان اساسی تحقیق:

الف- قرآن: کتاب آسمانی مسلمانان که شامل صد و چهارده سوره است هشتاد و دو سوره ی آن در مکه نازل شده و به سوره های مکی معروف می باشد، سی و دو سوره آن هم در مدینه نازل شده و آن ها را سوره های مدنی می گویند.

ب- اجتماع: 1- گردآمدن- تجمع- انجمن شدن- فراهم آوردن 2- اتفاق کردن به چیزی 3- گروه فراهم آمده، دسته ای که برای هدفی مشترک گردهم آمده باشند.

ج- اخلاق: ج خلق - خوی ها- طبیعت باطنی - سرشت درونی- یا تهذیب اخلاقی یا تهذیب نفس- یکی از شعب حکمت عملی است و آن دانش بد و نیک خوی ها و تدبیر انسان است برای نفس خود یا یک تن خاص

د- جامعه: مؤنث جامع- توده ی مردم و علاقه

ه - فرد: تک - تنها - یگانه - بی مانند - بی همتا- افراد و فرادی جمع- در اصطلاح ادب عبارت است از یک بیت شعر خواه هر دو مصراع آن قافیه داشته باشد یا مصراخ آخر

و) اقتصاد: اقتصاد در لغت از ریشه قصد و به معنای اعتدال و میانه روی و نیز، استقامت در راه است. برای نهاد لاتین آن Economy از دو کلمه ی یونانی oikos (خانه) و Nomos (قانون) گرفته شده است که در فارسی، به تدبیر منزل ترجمه شده است.

برای اقتصاد تعاریف گوناگون ارائه داده اندتعریف ارائه شده ازسوی پل ساموئلسون اقتصاد دان شهیر معاصر به دلیل جامعیتش، از پذیرش بیش تری برخوردار گشته است وی می گوید: علم اقتصاد عبارت از بررسی روش هایی است که بشر به وسیله یابدون وسیله ی پول، برای به کار بر کمیاب به منظور تولید کالاها و خدمات درطی زمان وهم چنین برای توزیع آن ها بین افراد گروه ها در جامعه به منظور مصرف در زمان حال و آینده انتخاب می کند.

دلسوزی بسیار رهبران الهی

از آیات قرآن و تواریخ به خوبی استفاده می شود که رهبران الهی بیش از آنچه تصور شود از گمراهی مردم رنج می بردند؛ به ایمان آنها عشق می ورزیدند؛ از اینکه می دیدند تشنه کامانی در کنار چشمه آب زلال نشسته اند و از تشنگی فریاد می کشند، ناراحت بودند؛ اشک می ریختند؛ دعا می کردند؛ شب و روز تلاش و کوشش داشتند؛ در نهان و آشکار تبیلغ می کردند ؛ در خلوت و اجتماع فریاد می زدند؛ و از این که مردم راه روشن و راست را گذارده، به بیراهه می رفتند، غصه می خوردند؛ غصه ای جانکاه که گاهی آن ها را تاسرحد مرگ پیش می برد!

براستی تا چنین نباشد رهبری در مفهوم عمیقش ادا نخواهد شد.

گاه این حالت اندوه به قدری شدید می شد که جان پیامبر به خطر می افتاد و خدا او را دلداری می داد. در سوره شعراء آیات 3 و 4 می خوانیم؛

گوهی می خواهی خود را هلاک کنی که چرا اینان ایمان نمی آورند! غم مخور ما آنان را آزاد قرار داده ایم و اگر بخواهیم آیه ای از آسمان فرو می فرستیم که گردن هایشان بی اختیار در برابر آن خاضع شود.

فروتنی با مؤمنان:

خدای متعال فرمود:

و در برابر مؤمنانی که از تو پیروی می کنند مهربان و فروتن باش

این تعبیر زیبا کنایه از تواضع توأم با محبت و ملاطفت است. همان گونه که پرندگان هنگامی که می خواهند به جوجه های خود اظهار محبت کنند، بالهای خود را گسترده، پایین می آورند و آنان را زیر بال و پر می گیرند تا هم در برابر حوادث احتمالی مصون بمانند و هم از تشتت و پراکندگی حفظ شوند، پیامبر نیز مأمور است مؤمنان راستین را زیر بال و پر خود بگیرد.

فرضیه 4:آن چه به نام نظام اجتماعی در قرآن و اسلام بر سر زبانهاست همه ی لوازم و بایسته های یک نظام اجتماعی را داراست.

نظام و تفسیر اجتماعی

همه میدانیم که توصیه ،از برنامه و دستگاه است .البته برخی از از توصیه ها به گونه ای است که انگشت انتخاب را بر یکی از نظام ها می نشاند ؛یعنی در عین آن که توصیه و رهنمود است ،اما یکی از راهکارهای مناسب و موجود را بر می گزیند و به چشم می آورد. بنابراین بسیار ضروری است که قرآن شناسان ما و مفسران بزرگ حاضر ،یکی از سه گزینه زیر را گزینش اعلان می کنند :

الف) حضور قرآن در زندگی اجتماعی و دنیایی انسان ،از رهگذر توصیه ها و رهنمود هایی است که در هر زمان ومکان، نظامی متناسب با آن زمان و مکان را تاب می آورد و خود نظام استانداردی را بخشنامه و ترسیم نکرده است.به سخن دیگر، نظام اجتماعی در اسلام، امضایی است نه تأسیسی.

ب) جاودانگی و کامل بودن قرآن، ابای از آن دارد که نظام اجتماعی روشن و همخوانی را تدوین نکرده باشد و مردم را در این مهم به خود وانهاده باشد.ازاین جهت ، نظام اجتماعی و برنامه زندگی قرآن، همانند دستگاه اعتقادی آن است؛ یعنی همه اجزای رئیسی و اساسی زنگی مطلوب و اسلامی، در قرآن به صراحت و یا حداقل به اشارت بیان شده است .به سخن دیگر ، قرآن انسانها را با چند توصیه ورهنمود،تنها نگذاشته و در جزئیات او را دستگیری و راهنمایی کرده است. پس نظام اجتماعی در اسلام، تأسیسی است نه امضائی.

ج) قرآن نظام خاصی را پیش ننهاده و به توصیه های پراکنده نیز بسنده نکرده است؛ بلکه توصیه های قرآن به گونه ای است که تا یک شکل و نظام اجتماعی- که در هر عصر و نسلی، با تغییرات جزیی همراه است- راه چندانی ندارد؛ یعنی قرآن با اعلان و ابلاغ خطوط کلی و برجسته یک برنامه منسجم و نظام وار اجتماعی ،برای هر جامعه ای شیوه ای خاص و قانونی جزیی نگر دارد .

تفاوت گزینه الف و ب، روشن و بی نیاز از توضیح بیشتر است. اما گزینه ج، با دو فرد پیش از خود، تفاوت های ظریفی دارد که با اندکی توضیح، آشکارتر خواهد شد. نظریه الف، رأساً منکر آن است که اسلام و قرآن، شیوه و نظام خاصی را برای اداره زندگی به همه انسان ها در همه اعصار پیشنهاد کرده باشد.